انواع کود کشاورزی – معرفی 20 نوع کود

کودها جزء حیاتی کشاورزی هستند که به رشد محصولات سالم تر و پربارتر کمک می کنند. آنها مواد مغذی ضروری را برای گیاهان فراهم می کنند که ممکن است به راحتی در خاک در دسترس نباشند. درک انواع مختلف کودها و کاربردهای آنها می تواند به کشاورزان و باغداران کمک کند تا تصمیمات آگاهانه ای در مورد استفاده برای نیازهای خاص خود بگیرند. هدف این مقاله ارائه راهنمای جامع در مورد انواع کود کشاورزی، ترکیبات و کاربردهای آنهاست.

کود چیست؟

کود ماده ای است که برای تامین یک یا چند ماده غذایی ضروری برای رشد گیاهان به خاک یا گیاهان اضافه می شود. این مواد مغذی شامل نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) است که اغلب به عنوان NPK شناخته می شود. کودها می توانند طبیعی یا مصنوعی باشند و به اشکال مختلفی وجود دارند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.

انواع کود کشاورزی و اهمیت آن‌ها

انواع کودها نقش حیاتی در رشد گیاه و تامین مجدد سطوح مواد مغذی در خاک دارند. آنها می توانند حاصلخیزی خاک را افزایش دهند، ساختار آن را بهبود بخشند و رشد گیاه را تحریک کنند. بدون کود، گیاهان ممکن است برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز خود با مشکل مواجه شوند که منجر به توقف رشد یا کاهش عملکرد شود.

کودهای آلی

انواع کودهای آلی از موجودات زنده یا محصولات جانبی آنها به دست می آیند. آنها شامل کمپوست، کود، پودر استخوان و غیره هستند. کودهای آلی سازگار با محیط زیست هستند و ساختار خاک را در طول زمان بهبود می بخشند. با این حال، آنها مواد مغذی را به آرامی آزاد می کنند و ممکن است نتایج فوری ارائه نکنند.

کودهای شیمیایی(معدنی)

کودهای معدنی که به عنوان کودهای مصنوعی یا شیمیایی نیز شناخته می شوند، با استفاده از فرآیندهای شیمیایی تولید می شوند. آنها مواد مغذی را به سرعت و به شکلی فراهم می کنند که گیاهان به راحتی جذب شوند. با این حال، در صورت استفاده بیش از حد می توانند به طور بالقوه به محیط زیست آسیب بزنند.

کودهای مایع

کود مایع نوعی کود است که در آب حل می شود و به خاک یا مستقیماً روی گیاه می ریزد. آنها سریع عمل می کنند و کاربرد آنها آسان است، اما ممکن است به کاربردهای مکرر بیشتری نسبت به سایر انواع کودها نیاز داشته باشند.

کودهای گرانول

کودهای گرانول کودهای جامدی هستند که روی خاک پخش یا مخلوط می شوند. کار با آنها آسان است و می توان آنها را کمتر از کودهای مایع استفاده کرد. با این حال، ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا مواد مغذی را در خاک آزاد کنند.

کودهای آهسته رهش

کودهای آهسته رهش همانطور که از نامشان پیداست به مرور زمان مواد مغذی را به آرامی آزاد می کنند. آنها به گونه ای طراحی شده اند که منبع ثابتی از مواد مغذی را فراهم کنند، خطر کود دهی بیش از حد را کاهش دهند و رواناب مواد مغذی را به حداقل برسانند. این کودها برای محصولات طولانی مدت و گیاهان چند ساله ایده آل هستند.

کودهای با رهش کنترل شده

کودهای با رهش کنترل شده نوعی کود آهسته رهش هستند که سرعت رهاسازی مواد مغذی توسط پوششی در اطراف گرانول کود کنترل می شود. ضخامت پوشش میزان رهاسازی مواد مغذی را تعیین می‌کند و منبع مواد مغذی قابل پیش‌بینی‌تر و ثابت‌تری را فراهم می‌کند.

کودهای محلول در آب

کودهای محلول در آب به سرعت در آب حل می شوند و می توانند از طریق سیستم های آبیاری یا محلول پاشی استفاده شوند. آنها فوراً مواد مغذی را برای گیاهان فراهم می کنند اما به کاربردهای مکرر نیاز دارند.

انواع کود بر اساس نسبت NPK

NPK مخفف نیتروژن، فسفر و پتاسیم، سه ماده مغذی اولیه مورد نیاز گیاهان است. نیتروژن به رشد برگ و ساقه کمک می کند، فسفر به رشد و گلدهی ریشه کمک می کند و پتاسیم سلامت کلی گیاه و مقاومت در برابر بیماری را افزایش می دهد.

خواندن نسبت NPK

نسبت NPK در بسته بندی کود نشان دهنده درصد هر ماده مغذی در محصول است. به عنوان مثال، کود 10-10-10 حاوی 10 درصد نیتروژن، 10 درصد فسفر و 10 درصد پتاسیم است. درک نسبت NPK می تواند به شما در انتخاب کود مناسب برای نیازهای گیاهان کمک کند.

انتخاب کود مناسب

آزمایش خاک

قبل از انتخاب انواع کود، ضروری است خاک خود را برای تعیین سطح مواد مغذی و pH آن آزمایش کنید. این اطلاعات می تواند شما را در انتخاب کود با ترکیب مواد مغذی مناسب برای خاک و گیاهان راهنمایی کند.

تطبیق کود با نیازهای گیاه

گیاهان مختلف نیازهای غذایی متفاوتی دارند. به عنوان مثال، سبزیجات برگدار به کود نیتروژن بالا نیاز دارند، در حالی که گیاهان گلدار از انواع کود کشاورزی فسفر بالا بهره مند می شوند. درک نیازهای گیاهان می تواند به شما در انتخاب مناسب ترین کود کمک کند.

انواع کودهای شیمیایی

کودهای شیمیایی به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: کودهای ازت، کودهای فسفات و کودهای پتاسیم. هر یک از این دسته‌ها نیز زیرمجموعه‌های خاص خود را دارند.

کودهای ازت

کودهای ازت اصلی ترکیباتی هستند که حاوی عنصر نیتروژن هستند و به صورت مختلف در تولید کود مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کودهای نیترات

این نوع کودها حاوی نیتروژن به صورت نیترات هستند. آنها به دلیل حل شدن آسان در آب و دسترسی سریع گیاه به عناصر آنها، مورد ترجیح قرار می‌گیرند. نمونه‌هایی از کودهای نیترات شامل نیترات سدیم، نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم هستند.

کودهای آمونیاک

این کودها حاوی نیتروژن به صورت آمونیاک هستند. آنها مقاوم در برابر شستشو هستند و می‌توانند در زمان آبدهی استفاده شوند. انواع کودهای آمونیاک به راحتی در آب حل می‌شوند.

کودهای فسفاتی محلول در آب

کودهای فسفاتی محلول در آب حاوی فسفات به شکل محلول در آب (H2PO4) هستند که به راحتی در دسترس گیاه قرار می‌گیرند. انواعی از این کودها شامل سوپر فسفات منفرد، سوپر فسفات دوبل و سوپر فسفات سه‌گانه هستند.

کودهای فسفاتیک محلول در اسید سیتریک

این نوع از کودهای فسفاتی به راحتی در آب اسیدی یا اسید ضعیف حل می‌شوند و حاوی فسفر به شکل H3PO4 می‌باشند.

کودهای فسفات نامحلول

این کودها در آب به طور کاملاً نامحلول هستند و در اسیدهای ضعیف مانند اسید سیتریک به میزان کمی حل می‌شوند. مثالهایی از این کودها شامل فسفات راک و پودر استخوان می‌باشند.

کود سوپر فسفات

کود سوپر فسفات به صورت دانه‌ای یا گرانول ارائه می‌شود. این کود بسیار غنی از فسفر است و به دلیل اینکه فسفر برای گلدهی گیاهان بسیار مهم است، برای گلهای گلدانی به کار می‌رود.

کود پتاسیم

سولفات پتاسیم و پتاسیم حجیم شده و کود 12-12-36 از جمله کودهای پتاسیمی مهم در بازار جهانی می‌باشند. این کودها شامل عناصر پتاسیم، نیتروژن و فسفر هستند و برای تامین نیازهای گیاهان به این سه عنصر اساسی مناسب هستند.

کود NPK

کود NPK یکی از کودهای مناسب برای کشاورزی است که ترکیبی از ازت، فسفر و پتاسیم است. این کود به صورت پودری و مایع در بازار موجود است و درصدهای مختلف از ازت (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) تهیه می‌شود.

کود کریستالون

کود کریستالون یکی از انواع کود شیمیایی است که برای گیاهان آپارتمانی مناسب است و به صورت پودر تهیه می‌شود. علاوه بر سه عنصر اصلی (ازت، فسفر و پتاسیم)، معمولاً عناصر دیگری مانند آهن نیز در این کود استفاده می‌شود. کود کریستالون در دو رنگ قرمز (برای گیاهان گلدار) و سبز (برای گیاهان برگدار) در بازار موجود است.

علاوه بر این سه دسته اصلی کودهای ازتی، فسفاتی و پتاسیمی، کودهای شیمیایی دیگری نیز وجود دارند که جزء کودهای کم مصرف محسوب می‌شوند و حاوی موادی مانند روی، آهن و منگنز هستند.

کود میکروالمنت روی

روی یکی از عناصر ضروری برای تولید هورمون‌های رشد گیاهان و باروری و تشکیل میوه است. کمبود عنصر روی در گیاهان می‌تواند منجر به ریزش برگ‌ها، خشکیدگی و کاهش رشد گیاه شود. کود روی می‌تواند به صورت جایگذاری عمقی یا از طریق محلول پاشی استفاده شود و محلول باشی کود روی که همراه با اوره و اسید بوریک در پاییز و اوایل بهار استفاده می‌شود، به باروری بیشتر گیاهان کمک می‌کند.

کود میکروالمنت منگنز

عنصر منگنز در تشکیل کلروپلاست و سیستم‌های آنزیمی گیاهان نقش بسیار مهمی دارد. استفاده از کود منگنز باعث افزایش فتوسنتز گیاه و در نتیجه باروری بیشتر آن می‌شود. کود منگنز نیز می‌تواند از طریق جایگذاری عمقی و محلول‌پاشی مورد استفاده قرار گیرد.

در نهایت، برای تولید کودهای شیمیایی نیاز به مصرف انرژی زیادی است. این کودها با تأمین نیازهای معدنی گیاهان و بهبود شرایط رشد آنها، به عملکرد بهتر و عملکرد بالاتر در بخش کشاورزی کمک می‌کنند.

انتخاب کود شیمیایی مناسب

در هنگام استفاده از کودهای شیمیایی، توجه به نکات زیر بسیار مهم است:

1. بررسی شرایط خاک و گیاه: ابتدا باید شرایط خاک و گیاه را بررسی کنید تا بفهمید کدام نوع و چه میزان کود برای گیاهانتان لازم است. بررسی شرایط فیزیکی و زیستی خاک و انجام آزمایش خاک می‌تواند به شما کمک کند.
2. توجه به شرایط آب و هوایی: شرایط آب و هوایی منطقه‌ای که گیاهان در آن قرار دارند نیز در انتخاب نوع کود و زمان کوددهی بسیار مهم است.
3. توجه به شرایط کشاورز و باغدار: در نظر گرفتن عملکرد مورد انتظار از برداشت فصل جاری و عملکرد برداشت سال گذشته نیز توصیه می‌شود. میزان کاشت، عملکرد برداشتی و صرفه اقتصادی مورد نظر کشاورز در میزان استفاده از کود و روش کوددهی تأثیرگذار است.

نحوه استفاده از کودهای شیمیایی

در زمان استفاده از کودهای شیمیایی، باید به نکات زیر توجه کرد:

• زمان مصرف: زمان مناسب مصرف کود بسیار مهم است. باید کود را در زمان مناسب و به‌صورت اختصاصی مصرف کنید.
• مصرف بهینه انواع کود: استفاده بیش از حد از هر نوع کود باعث بهبود عملکرد نمی‌شود. باید میزان استفاده مناسب از کود را رعایت کنید.
• روش کوددهی: کودها باید به‌طور یکنواخت در توده خاک توزیع شوند. برای هر یک از انواع کود کشاورزی باید از روش مناسبی استفاده کرد.

توجه داشته باشید که انواع کودهای شیمیایی را به بهانه تاثیر بیشتر با هم ترکیب نکنید، زیرا عناصر مختلف در کودها ممکن است با یکدیگر تداخل داشته باشند. به عنوان مثال، عنصر پتاسیم ممکن است باعث اختلال در جذب عناصر روی و منگنز شود. همچنین، بررسی تخصصی خاک و ویژگی‌های گیاه، همچنین شرایط آب و هوایی، نکات مهم دیگری هستند که برای کوددهی باید در نظر گرفته شوند.

بیشتر بخوانید: انواع کود کشاورزی (انگلیسی)

روش های مصرف کود

کودپاشی سطحی و رویه‌ پاشی

کوددهی سطحی یک روش است که در آن کود روی سطح خاک پخش می‌شود. پس از آن، با استفاده از فرآیند خاکورزی، کود با خاک سطحی ترکیب می‌شود. در نهایت، زمین آبیاری می‌شود تا کود به طور کامل با خاک ادغام شود. این نوع کوددهی می‌تواند به صورت دستی انجام شود یا با استفاده از ماشین‌های کودپاش یا کودکار.

این روش عمدتاً در زمان آماده‌سازی زمین‌های کشاورزی برای احیا و غنی‌سازی خاک قبل از کشت استفاده می‌شود.

در مقابل، روش رویه‌پاشی کود در زمانی که گیاهان در حال رشد هستند، استفاده می‌شود. در این حالت، امکان خاکورزی وجود ندارد. بنابراین، کود روی سطح خاک و بین گیاهان پخش می‌شود. سپس، با آبیاری، کود به ریشه‌های گیاهان می‌رسد. این روش به رویه‌پاشی کود معروف است.

روش چالکود و مصرف کود کامل (NPK)

روش چالکود یکی از روش‌های مصرف انواع کود کامل است که معمولاً در فصل پاییز و زمستان، به ویژه برای درختان و نهال‌های میوه، استفاده می‌شود.

نحوه مصرف کود کامل و NPK در روش چالکود به این صورت است که در نزدیکی ریشه گیاه (یک سوم انتهای سایه‌انداز که ریشه‌های جوان بیشتری دارد و ترجیحاً در مسیر آب رو قرار دارد)، حفره‌هایی با قطر حدود 20 تا 50 سانتی‌متر ایجاد می‌شود و این حفره‌ها با کود پر می‌شوند.

اگر این نوع کوددهی در فصل زمستان انجام شود، پس از پر کردن چاله‌ها باید آبیاری نیز انجام شود. گرانول‌های کود چال شده به تدریج و به دلیل بارندگی و آبیاری، جذب خاک می‌شوند و گیاه را تقویت می‌کنند. استفاده از این روش در پاییز و زمستان به دلیل جلوگیری از آبشویی کود در اثر بارش‌های زیاد توصیه می‌شود.

تعداد چاله‌ها و مقدار کودی که باید در چاله‌ها پر شود، بستگی به نوع و میزان حاصلخیزی خاک، نوع کود (درصد ترکیبات ازت، پتاسیم، فسفر)، نوع و سن گیاه و تراکم گیاهان دارد.

معمولاً تعداد چاله‌ها بین 1 تا 4 عدد و مقدار گرانول مصرفی بین 2 تا 10 کیلوگرم برای هر درخت متغیر است. مقدار توصیه شده کود برای هر درخت یا هکتار نیز روی بسته‌بندی هر کود ذکر شده است. با استفاده از آزمایش خاک و مشاوره با یک مهندس کشاورز، می‌توانید مقدار دقیق و مناسب مورد نیاز را تعیین کنید.

روش چالکود باید به صورت سالیانه یکبار تکرار شود تا خاک و گیاهان به طور مداوم از مواد مغذی کافی بهره‌مند شوند.

روش قطره‌ای

در این روش، ابتدا زمین با آب معمولی آبیاری می‌شود. سپس مقدار مشخصی از کود پودری NPK در آب حل می‌شود و محلول کود به آب آبیاری اضافه می‌شود. پس از اینکه کود به آب مخلوط شد، آبیاری به مدت یک ساعت دیگر ادامه می‌یابد. در این روش، گیاهان بیشترین مقدار کود را جذب و مصرف می‌کنند و باعث افزایش بهره‌وری مواد مغذی می‌شود.

روش بارانی

در این روش، تمام مراحل مشابه روش قطره‌ای است با این تفاوت که آبیاری از طریق آبپاش‌هایی که در سطح زمین نصب شده‌اند، صورت می‌گیرد. در این حالت، جذب انواع کود کشاورزی توسط برگ و ریشه گیاهان انجام می‌شود. با این حال، به دلیل برخی از هدر رفت‌ها مانند باد و تبخیر، بازدهی این روش کمتر از روش قطره‌ای است.

روش غرقابی

این روش به عنوان ناکارآمدترین نحوه مصرف انواع کود کامل و NPK شناخته می‌شود. در این روش، کیسه‌های کود را در مسیر آب قرار داده و هنگام عبور آب از کیسه، کود در آب حل می‌شود. یا می‌توان از بشکه‌ای که شیر خروجی دارد استفاده کرده و محلول کود را به مسیر آبیاری می‌ریزند. با این روش، مقدار زیادی از کود در مسیر جوی هدر می‌رود و توزیع یکنواخت کود به گیاهان به‌خصوص نیازمندی‌های متفاوت را ممکن نمی‌سازد.

در انتها، انتخاب روش مناسب مصرف کود بستگی به عوامل متعددی دارد، از جمله نوع گیاه، شرایط خاک، نوع کشت، و همچنین هزینه مورد نیاز. با این حال، به‌طور کلی، روش چالکود برای گیاهان دائمی و درختان میوه و روش کوددهی همراه با آبیاری قطره‌ای برای محصولات زراعی به‌عنوان بهترین گزینه‌ها مطرح می‌شوند.

ایمنی کود و اثرات زیست محیطی

استفاده بیش از حد از کودها می‌تواند منجر به روان شدن مواد مغذی به آب‌های مجاور شود و فرآیندی به نام اوتروفیکاسیون را ایجاد کند. اوتروفیکاسیون می تواند منجر به رشد سریع جلبک ها شود که باعث کاهش اکسیژن در آب و آسیب به آبزیان می شود.

اسیدی شدن خاک

استفاده بیش از حد از انواع خاصی از کودها می تواند منجر به اسیدی شدن خاک شود که می تواند به گیاهان آسیب برساند و سلامت خاک را تخریب کند. آزمایش منظم خاک و مدیریت صحیح انواع کود می تواند به جلوگیری از اسیدی شدن خاک کمک کند.

انتشار کود و گازهای گلخانه ای

تولید و استفاده از انواع کودهای مصنوعی به انتشار گازهای گلخانه ای، به ویژه اکسید نیتروژن، یک گاز گلخانه ای قوی کمک می کند. استفاده مسئولانه از کودها و بررسی جایگزین های ارگانیک می تواند به کاهش این تاثیر کمک کند.

کودهای آلی در مقابل انواع کودهای مصنوعی: مقایسه

در دسترس بودن مواد مغذی

کودهای آلی مواد مغذی را به آرامی آزاد می کنند زیرا باید توسط ارگانیسم های خاک تجزیه شوند. این آزاد شدن آهسته یک منبع ثابت از مواد مغذی را در مدت طولانی‌تری فراهم می‌کند. از طرف دیگر کودهای مصنوعی مواد مغذی را به سرعت فراهم می کنند زیرا به راحتی برای جذب گیاه در دسترس هستند. با این حال، آنها می توانند به سرعت از خاک خارج شوند و به کاربردهای مکرر نیاز دارند.

اثرات زیست محیطی

کودهای آلی به طور کلی دوستدار محیط زیست هستند زیرا از مواد طبیعی ساخته می شوند و سلامت خاک را در طول زمان بهبود می بخشند. انواع کودهای مصنوعی در صورت عدم استفاده مسئولانه می توانند به مشکلات زیست محیطی مانند رواناب مواد مغذی و انتشار گازهای گلخانه ای کمک کنند.

هزینه و کارایی

اگر خودتان آنها را تولید کنید (مانند کمپوست یا کود) کودهای آلی می توانند مقرون به صرفه تر باشند. با این حال، کودهای آلی موجود در بازار می توانند گرانتر از کودهای مصنوعی باشند. کودهای مصنوعی اغلب دارای مواد مغذی بیشتری هستند، به این معنی که ممکن است برای دستیابی به نتایج یکسان به کمتری از آنها نیاز داشته باشید.

نوآوری های کود و روندهای آینده

کودهای زیستی

کودهای زیستی یکی از انواع کودهای آلی هستند که از موجودات زنده برای افزایش حاصلخیزی خاک استفاده می کنند. آنها می توانند در دسترس بودن مواد مغذی را بهبود بخشند، رشد گیاه را افزایش دهند و نیاز به کودهای مصنوعی را کاهش دهند.

نانوکودها

نانوکودها نوع جدیدی از کودها هستند که از فناوری نانو برای رساندن مواد مغذی موثرتر به گیاهان استفاده می کنند. آنها به طور بالقوه می توانند مقدار کود مورد نیاز را کاهش دهند و اثرات زیست محیطی را به حداقل برسانند.

کشاورزی دقیق

کشاورزی دقیق شامل استفاده از فناوری برای اعمال کودهای شیمیایی دقیق تر و کارآمدتر است. این رویکرد می تواند ضایعات کود را کاهش دهد، عملکرد محصول را بهبود بخشد و اثرات زیست محیطی را به حداقل برساند.

جمع بندی

کودها نقش مهمی در کشاورزی مدرن دارند و مواد مغذی ضروری را برای گیاهان فراهم می‌کنند که برای رشد و شکوفایی نیاز دارند. انواع مختلفی از کودهای شیمیایی موجود است که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. درک این انواع مختلف و کاربرد آنها می تواند به کشاورزان و باغداران کمک کند تا تصمیمات آگاهانه ای در مورد اینکه چه چیزی برای نیازهای خاص خود استفاده کنند، بگیرند.

چه ارگانیک یا مصنوعی، مایع یا دانه ای، کند رهش یا سریع رهش را انتخاب کنید، نکته کلیدی این است که از انواع کودها به طور مسئولانه استفاده کنید. استفاده بیش از حد می تواند منجر به مشکلات زیست محیطی مانند رواناب مواد مغذی و اسیدی شدن خاک شود. آزمایش منظم خاک و مدیریت صحیح کود می تواند به اطمینان حاصل شود که گیاهان خود را با مواد مغذی مورد نیاز خود بدون آسیب رساندن به محیط زیست تامین می کنید.

همانطور که به آینده می نگریم، نوآوری هایی مانند انواع کودهای زیستی، نانوکودها، و کشاورزی دقیق، راه های امیدوارکننده ای را برای استفاده کارآمدتر و پایدارتر از انواع کودها ارائه می دهند. با پذیرش این فناوری‌های جدید، می‌توانیم به رشد محصولات سالم و مولد ادامه دهیم و در عین حال تأثیر خود را بر محیط‌زیست به حداقل برسانیم.

سوالات متداول